Hát Soọng Cô – Hồn dân ca của người Sán Dìu ở Đồng Hỷ

Hát Soọng Cô Đồng Hỷ là một trong những loại hình dân ca cổ của người dân tộc Sán Dìu đang được bảo tồn tại huyện Đồng Hỷ, tỉnh Thái Nguyên. Đây không chỉ là lời ca tiếng hát, mà còn là tiếng lòng, là bản sắc văn hóa đặc trưng gắn liền với đời sống tinh thần của cộng đồng nơi đây.

 

Nguồn gốc của Hát Soọng Cô

“Soọng Cô” trong tiếng Sán Dìu có nghĩa là hát đối đáp nam nữ. Đây là loại hình dân ca giao duyên, thường được thể hiện trong các dịp lễ hội mùa xuân, cưới hỏi, hoặc trong những cuộc vui cộng đồng. Lời hát chủ yếu được ứng khẩu, mang tính ngẫu hứng nhưng rất giàu hình ảnh, nhịp điệu, và tính biểu cảm.

Điểm đặc biệt của Soọng Cô là người hát không cần nhạc đệm, chỉ dùng giọng thật, ngân vang trong không gian núi rừng, tạo nên sự cuốn hút rất riêng.

Không gian và hoàn cảnh biểu diễn

Ở Đồng Hỷ, Hát Soọng Cô thường diễn ra tại các bản làng có đông người Sán Dìu sinh sống như ở xã Văn Hán, Tân Long, Hòa Bình… Trong các dịp lễ hội đầu xuân, đặc biệt là Lễ hội Lồng Tồng (lễ xuống đồng), trai gái từ các bản làng sẽ tụ tập, mặc trang phục truyền thống, cùng nhau hát giao duyên suốt cả ngày, thậm chí xuyên đêm.

Người hát Soọng Cô thường chia thành từng tốp nam – nữ, đứng thành hai hàng đối diện. Một bên hát xướng, bên kia hát đáp lại theo nội dung tương ứng, có khi là tỏ tình, có khi là thử tài đối đáp, đôi khi mang cả tiếng cười hóm hỉnh.

Nội dung bài hát

Lời hát Soọng Cô thường gần gũi với đời sống người dân, nói về:

• Tình yêu lứa đôi

• Tình cảm gia đình

• Thiên nhiên, lao động, mùa màng

• Khát vọng sống và hạnh phúc

Ví dụ một đoạn lời hát:

“Anh ơi xuống núi với em
Về nghe con suối thầm thì khúc hát
Mình cùng làm rẫy, làm nương
Mai mốt gặt mùa, em thêu áo cưới…”

Bảo tồn và phát triển hát Soọng Cô tại Đồng Hỷ

Hát Soọng Cô không chỉ là sinh hoạt văn hóa mang tính giải trí, mà còn là kho tàng ngôn ngữ, tri thức dân gian của người Sán Dìu. Thông qua lời hát, thế hệ trẻ học được cách ứng xử, giao tiếp, tôn trọng lẫn nhau và yêu quý bản sắc dân tộc.

Hiện nay, huyện Đồng Hỷ đang tích cực hỗ trợ các CLB bảo tồn văn hóa dân tộc nhằm giữ gìn và phát huy nghệ thuật Hát Soọng Cô. Một số trường học và trung tâm văn hóa xã cũng đã đưa Soọng Cô vào hoạt động ngoại khóa.

Trải nghiệm hát Soọng Cô khi đến Đồng Hỷ

Nếu bạn đến Đồng Hỷ vào dịp sau Tết Nguyên Đán, hãy ghé các xã như Văn Hán, Hòa Bình, Tân Long để trải nghiệm lễ hội và được thưởng thức trực tiếp những làn điệu Soọng Cô mộc mạc, sâu lắng.

Kết luận

Hát Soọng Cô Đồng Hỷ là minh chứng sống động cho sự đa dạng và giàu bản sắc văn hóa tại Thái Nguyên. Việc giữ gìn và phát huy loại hình nghệ thuật này không chỉ góp phần làm phong phú đời sống tinh thần mà còn giúp Đồng Hỷ phát triển du lịch văn hóa bền vững.